Salon Angelusa- panel z finalistami

Tradycyjnie dzień przed ogłoszeniem laureata Literackiej Nagrody Europy Środkowej „Angelus" czytelnicy mają okazję spotkać się z finalistami. Dla przypomnienia, w tym roku w finałowej siódemce znaleźli się: Jacek Dehnel (Polska), Drago Jančar (Słowenia), Andrzej Stasiuk (Polska), Ziemowit Szczerek (Polska), Lucian Dan Teodorovici (Rumunia), Olga Tokarczuk (Polska), Serhij Żadan (Ukraina). W wieczorze nie brali udziału Ziemowit Szczerek, Andrzej Stasiuk oraz Serhij Żadan. Autorzy mają pojawić się dopiero na uroczystej gali.

Od lewej: Szymon Kloska, Wojciech Bonowicz, Lucian Dan Tedorovici, Jacek Dehnel, Olga Tokarczuk, Drago Jančar

Dyskusję panelową poprowadzili Szymon Kloska oraz Wojciech Bonowicz. Scenariusz spotkania był jasny: pytanie do wszystkich pisarzy, czytanie dwóch fragmentów nominowanych książek, kolejne pytanie, czytanie i po pytaniu indywidualnym do każdego z gości. Proste i przejrzyste- tak jak lubię.

Zacznijmy zatem od fundamentalnej kwestii: czym jest Europa Środkowa, czy istnieje takie pojęcie, czym się charakteryzuje i czy jest jakieś nowe postrzeganie tego rejonu w stosunku do przeszłości?

Wywołany do odpowiedzi Drago Jančar stwierdził, że łączy nas wszystkich geografia i historia, która jest pełna przemocy, wojen, grobów. Ale historia nas czegoś uczy i to ma odzwierciedlenie w literaturze -dodał pisarz. 

Od lewej: Jacek Dehnel, Olga Tokarczuk, Drago Jančar

Wątek literatury pociągnęła Olga Tokarczuk: Łączy nas wspólne podejście do powieści, do historii i do geografii. Mamy brak zaufania do realizmu, stabilności historii, ciągnie nas groteska, bo nie wierzymy, że w inny sposób można opowiadać. Autorka „Ksiąg Jakubowych" zauważyła, że tak naprawdę jesteśmy peryferiami Europy Zachodniej i zostajemy na mentalnej prowincji, boimy się stać dorosłymi i wziąć odpowiedzialność za innych.

Zgodził się z nią Jacek Dehnel: Jesteśmy Europą Środkową, co brzmi dumnie, ale w ostatnich latach okazało się, że jesteśmy jedynie buforem, granicą, jej brzegiem.

Lucian Dan Teodorovici wyjaśnił, że według niego Rumunia niby włącza się w tę środkowoeuropejską wspólnotę, ale tak naprawdę jest traktowana jako zupełny margines, a z tego rodzą się nieuzasadnione kompleksy.

Od lewej: Lucian Dan Tederovici, Jacek Dehnel

Tym zakończono pierwszy set. Czytanie: 

Jacek Dehnel, Olga Tokarczuk

 Runda druga: Kim są wasi czytelnicy, czego u was szukają?

Tym razem jako pierwszy głos zabrał Teodorovici, który opowiedział o trudnej sytuacji rynku książki w Rumunii (pisarz jest też wydawcą i zna zagadnienie z dwóch stron), o tym, że trudno jest trafić do rumuńskiego czytelnika, bo mody szybko się zmieniają i wydawcom rzadko udaje się zaspokoić gusta, dlatego trudno jest ustalić jakiś konkretny profil czytelnika.

 

Od lewej: Wojciech Bonowicz, Lucian Dan Tederovici

Jacek Dehnel poczęstował publiczność zabawnymi historiami. Opowiedział o pewnej starszej kobiecie, która rozpoznał go i zaczęła dziękować za „Lalę", która jest cudowna i leży na jej nocnym stoliku obok „Traktatu o łuskaniu fasoli" Myśliwskiego. Zawsze jak nie może zasnąć i ją coś niepokoi, to sięga po książkę pana Dehnela i trzy, cztery strony i zasypia. Wojciech Bonowicz nie mógł sobie odmówić pytania: Czy to nie dało ci do myślenia, Jacku?

Olga Tokarczuk wyróżnia cztery typy czytelników i pisze o nich w „Księgach Jakubowych". Są więc: czytelnicy-gąbki, którzy ufają autorowi, chłoną każdą stronę i po zamknięciu książki są w pełni nasiąknięci satysfakcją, czytelnicy-marudy, którym nic się nie podoba, czytelnicy - beserwiserzy, którzy wszystko lepiej wiedzą, bo tu się nie zgadzają źródła, a skąd pani wzięła te informacje, ja mam inne itd. oraz czytelnicy, którzy zadają pytanie: pani Olgo, a czy to wszystko prawda?

Jako ostatni został wywołany do odpowiedzi Drago Jančar, który stwierdził, że chciałby, aby odbiorcy jego literatury płakali podczas lektury, by istniało porozumienie i wzlot ponad stereotypy.

Drago Jančar

Jeszcze była seria trzecia, w której każdy z pisarzy opowiadał o swoich bohaterach i nominowanych książkach.

Dzisiejszy wieczór zapowiada się emocjonująco. Siedem wybitnych książek stanie w szranki o tytuł najlepszej powieści Europy Środkowej.

Czytelnicy również mieli swój udział w nagradzaniu nominowanych pisarzy, ponieważ od zeszłego roku jest przyznawana Nagroda Czytelników im. Natalii Gorbaniewskiej- pierwszej przewodniczącej jury „Angelusa", która zmarła w 2013 roku.

Tegoroczne wyróżnienie przypadło Lucianowi Danowi Teodorovici.

 

Lucian Dan Tederovici