Top 13 - marcowe premiery

A w marcu jak w garncu, trochę literatury faktu, trochę o zwierzętach, coś dla dzieci i coś dla miłośników kryminału. Zapraszam do zapoznania się z marcowymi premierami.

1. Beata Szady, Ulica mnie woła. Życiorysy z Limy, Czarne, seria: reportaż

Współczesna Lima to miasto kontrastów. Biel sąsiaduje z szarością, niedostatek z nadmiarem. Z jednej strony – bogate, położone nad oceanem dzielnice, drogie samochody i szklane wieżowce. Z drugiej – biedne, niebezpieczne, brudne kwartały, w których rozwalające się domy „kleją się do siebie jak ciasto drożdżowe do rąk”, dzieci pracują na ulicach i odurzają się terokalem, a zdobycie dowodu osobistego graniczy z cudem.

Beata Szady przedstawia poruszające historie osób, które od najmłodszych lat zmagają się z „wołaniem ulicy”. To wstrząsający reportaż o tym, jak ciężko jest rozpocząć życie na nowo, zwłaszcza kiedy jest się niewidzialnym dla państwa.

2. Tom Reiss, Orientalista, W.A.B.

Europa po pierwszej wojnie światowej. Pod naporem bolszewików w gruzy wali się Rosja Romanowów, a wraz z nią rozpada się cały świat, jaki do tej pory znał Lew Nissimbaum 

z Baku, syn przedsiębiorcy naftowego i pochodzącej z rosyjskiej arystokracji komunistki. Następne lata jego życia upłynęły na emigracji w kolejnych krajach Europy Zachodniej i w Stanach Zjednoczonych. I nie byłoby w tym nic wyjątkowego, gdyby nie fakt, że kilka lat później ten sam człowiek – już jako ceniony pisarz i publicysta – znany był jako Essad Bej, potomek azerskiego księcia, lub Kurban Said, autor Ali i Nino. Ślad po Lwie Nissimbaumie zaginął...

„Orientalista" to fascynująca biografia człowieka, który był mistrzem autokreacji. Poznajemy mężczyznę-kameleona, zafascynowanego Orientem rosyjskiego Żyda, nawróconego na islam płodnego pisarza i publicystę, biografa Stalina i Mahometa... Tom Reiss przeprowadził wieloletnie śledztwo, aby dociec źródeł tej przedziwnej mistyfikacji. W efekcie powstała niezwykła książka o niespokojnej rzeczywistości międzywojennej, wprowadzająca czytelników za kulisy przemysłu naftowego w Baku i życia codziennego nagle zdegradowanych „wyższych sfer” rosyjskiej emigracji aż po salony III Rzeszy. To bogate tło historyczne sprawia, 

że biografia egzotycznego dla nas pisarza można czytać jako podręcznik historii powszechnej pierwszej połowy XX wieku.

3. Urszula Jaworska, Wszystkie kolory snów, W.A.B., seria: z miotłą

Kto powiedział, że literatura kobieca to tylko romanse? Intrygująca, nielinearna narracja, barwny, żywy język… Urszula Marzec w swoim znakomitym debiucie zabiera nas do niedostępnego, zamkniętego przed ludźmi z zewnątrz świata szpitala psychiatrycznego. Jej powieść Wszystkie kolory snów udowadnia, że o kobietach i kobiecym doświadczeniu w całym jego bogactwie i różnorodności można pisać oryginalnie.

Bohaterka powieści, Zuzanna, jest córką, matką, żoną, kochanką i psychologiem pracującym w szpitalu

psychiatrycznym. W każdej z tych ról stara się żyć po swojemu, ucząc się na błędach. Zestawianie „normalnego” życia Zuzanny z relacjami jej pacjentów rzuca nowe światło na macierzyństwo, kobiecość, związki i przyjaźnie między kobietami. Okazuje się, że normalność to pojęcie względne.

To zestawienie, kontrast, jeszcze bardziej uwydatnia uniwersalność ludzkich przeżyć, niezależnie od wieku, wykształcenia, statusu społecznego czy kondycji psychicznej. Poszukiwanie własnej tożsamości, walka o niezależność czy wreszcie przemijanie to tematy, które dotyczą każdego z nas.

4. Boel Westin, Helen Svensson, Listy Tove Jansson, Wydawnictwo Marginesy

Tove Jansson kochała listy. Pisała je przez całe życie – własnoręcznie odpisywała swoim czytelnikom z całego świata, często ozdabiając je rysunkami. Pisała też do tych, którzy byli jej najbliżsi: do rodziny, przyjaciół i ukochanych, między innymi do Tuulikki Pietilä, z którą spędziła czterdzieści lat. Mówi się, że napisała jakieś sto tysięcy listów.

Pierwsze pokazują Tove jako młodą dziewczynę, absolwentkę malarstwa, podróżującą po Włoszech, Francji i Anglii, ostatnie jako światowej sławy pisarkę i malarkę. Bywa w nich szczęśliwa, melancholijna, czasem zmęczona sławą Muminków. Ale przede wszystkim pełna empatii, dowcipna i przenikliwa. Niezwykła.

To bogato ilustrowany, poruszający dokument, wyjątkowo ważna część historii o Tove Jansson.

5. Mikołaj Golachowski, Czochrałem antarktycznego słonia i inne opowieści

o zwierzołkach, Wydawnictwo Marginesy

Kto wie, że do poznania śpiewu wielorybów przyczynił się amerykański wywiad, który sądził, że rozpracowuje tajne sygnały sowieckich łodzi podwodnych w Antarktyce? Albo to, że płeć pingwinów najłatwiej poznać po tym, czy mają brudne brzuszki, czy plecy? Albo że lodowce się cielą, a inne krwawią?

Mikołaj Golachowski od ponad dwudziestu lat bada zwierzęta. W polskich

i rosyjskich lasach obserwował norki, lisy, jenoty, wilki i łosie. Ale w końcu znalazł swoje miejsce na ziemi: od 2002 roku pracuje w rejonach polarnych. Spędził dwie zimy oraz cztery sezony letnie w Antarktyce, badając ekologię słoni morskich i skupiając się na ich niezwykłych obyczajach seksualnych. Od dziesięciu lat jest przewodnikiem turystycznym w Antarktyce i Arktyce. Praca na statku, pływanie po dzikich rejonach pontonem i żaglówką dało mu okazję do kolejnych bliskich spotkań, zwłaszcza z niedźwiedziami polarnymi i waleniami.

W swojej książce opowiada o bliskich spotkaniach z dzikimi zwierzętami (między innymi z pingwinami, fokami i uchatkami, orkami i wielorybami),

o pierwszych zdobywcach Arktyki i Antarktyki – o tych, którzy przeżyli i o tych po których słuch zaginął. O arktycznych plemionach, ich obyczajach (często zaskakujących), wierzeniach i o tym, jak się skończył ich kontakt z białym człowiekiem. A także o najsmutniejszym dzieciństwie pewnego słodkiego puchatego ptaka, pochwodzioba.

6. Martín Caparrós, Głód, Wydawnictwo Literackie

Ponad 795 milionów ludzi na świecie wciąż cierpi głód.

Co dziewiąty mieszkaniec Ziemi nie ma co jeść.

Niemal połowa dzieci, które kończą życie przed piątymi urodzinami, umiera

z powodu niedożywienia – 3 miliony każdego roku.

„Większość głodujących to ubodzy mieszkańcy krajów rozwijających się. Wciąż jest na świecie 1,4 miliarda ubogich […]. Miliard czterysta milionów ubogich, czyli ludzi, którzy nie mają niczego z rzeczy uznawanych przez nas za tak codzienne, tak oczywiste – domu, jedzenia, ubrania, światła, wody, perspektyw, nadziei, przyszłości – nie mają teraźniejszości”.

Argentyński dziennikarz i pisarz Martín Caparrós zjeździł świat, próbując zrozumieć, dlaczego nawet dzisiaj dla dużej liczby z nas największym wyzwaniem pozostaje znalezienie odrobiny jedzenia. Przemierza Niger, Sudan Południowy, Madagaskar, Bangladesz, Indie, Stany Zjednoczone, Argentynę. Pisze o Chinach i Barcelonie, w której, w momencie kiedy pisarz kończy pracę nad książką, przybywa ludzi szukających resztek jedzenia w śmietnikach.

Caparrós w porywający sposób przedstawia historię zmagań człowieka

z głodem na przestrzeni wieków i udowadnia, że to właśnie głód był jednym,

a może nawet najważniejszym czynnikiem, kształtującym naszą cywilizację. Filozofia, sztuka, ekonomia, rolnictwo, gospodarka – u ich źródeł zawsze znajdziemy jedno słowo. Głód.

Dlaczego zatem współczesny świat nie potrafi rozwiązać problemu głodu? Caparrós, jak na rasowego dziennikarza przystało, unika prostych odpowiedzi. Odwiedza wielkie biurowce, siedziby światowych firm i przeludnione slumsy. Na kilkuset stronach bezlitośnie obnaża mechanizmy pogłębiające problem niedożywienia. Eksplozja demograficzna, nierówności społeczne, spekulacje cenami żywności, masowy wykup gruntów, korupcja, fundusze walutowe, wielkie korporacje – to wszystko tworzy złożony system, w starciu z którym jednostka nie ma żadnych szans. Ogromna część książki to rozmowy:

z politykami, działaczami organizacji pozarządowych, pracownikami korporacji, lekarzami i przede wszystkimi tymi, którzy każdego dnia całą swoją energię poświęcają na znalezienie czegoś do zjedzenia.

Głód Caparrósa wytrąca z równowagi, zmusza do myślenia, a często nawet do zrewidowania swoich poglądów. To imponujący rozmachem reportaż oddający głos tym, którzy na ogół milczą.

7. Robert Littell, Dzieci Abrahama, Noir sur Blanc

Akcja powieści rozgrywa się w niedalekiej przyszłości, kiedy świat

z niecierpliwością oczekuje na zawieszenie broni między Izraelem a Autonomią Palestyńską i podpisanie układu pokojowego. Ale wtedy legendarny palestyński terrorysta uprowadza znanego fundamentalistycznego rabina Apfulbauma. Podczas długich dni uwięzienia, drobiazgowych przesłuchań i gorączkowych dyskusji między mężczyznami nawiązuje się niezwykła więź. Czy łączące ich poglądy religijno-polityczne mogłyby doprowadzić do przerwania zaklętego kręgu, w jakim od lat tkwią ich narody?

8. Michal Ajvaz, Podróż na Południe, Książkowe Klimaty, seria: Czeskie Klimaty

Przypadkowe, niespieszne spotkanie dwojga ludzie przy kawiarnianym stole

w niewielkiej wiosce na Krecie. Tajemnicze morderstwo, które staje się pretekstem do snucia opowieści o... opowiadaniu. Powieść-gobelin, nazywana też powieścią-kalejdoskopem, która za każdym razem ukazuje się czytelnikowi w innej postaci, zależnie od indywidualnego odczytania.

„Podróż na Południe" to wyprawa do wnętrza historii, do granic Europy

i koncepcji opowiadania. Ajvaz odkrywa przed czytelnikiem cały katalog miejsc, przestrzeni realnych i fikcyjnych, stopniowo odsłaniając tajemniczą fabułę. Koresponduje z ogromnym repertuarem dzieł: od science fiction po „Krytykę czystego rozumu" Kanta, wykazując pokrewieństwo z takimi pisarzami jak Julio Cortazar, Roland Barthes, Jonathan Culler, Italo Calvino, Jorge Luisa Borgesa

i wielu innych.

9. Olga Rudnicka, Były sobie świnki trzy, Prószyński i Sk-a

Bycie żoną swojego męża ma pewne zalety – pełne konto i nadmiar wolnego czasu. W zamian wystarczy tylko pilnować, by mąż nie zapominał, dzięki komu żyje pełnią szczęścia. Układ działa jak w zegarku, ale do czasu… Jolka, Martusia i Kama pewnego dnia odkrywają, że w metryce lat im przybywa, nie ubywa, pojawiają się kurze łapki, dodatkowe kilogramy, a w życiu ich mężów inne kobiety.

Przyjaciółki postanawiają zmienić swój stan cywilny, zanim zrobią to ich mężowie. Tylko te nieszczęsne intercyzy…

W tej sytuacji można zrobić tylko jedno. Zostać bogatą wdową.

Żeby to tylko było takie proste…

10. Roberta Edwards, Kim był Leonardo da Vinci?, Prószyński i Sk-a

Kim był Leonardo da Vinci?

Czy Leonardo da Vinci był wielkim malarzem? Odkrywcą? Niezwykłym wynalazcą, wyprzedzającym swoją epokę? A może wszystkim tym jednocześnie?

Jakie obrazy jego autorstwa do dziś pozostają przedmiotem fascynacji miłośników sztuki na całym świecie?

Jakie pomysły Leonarda znalazły zastosowanie we współczesnej technice?

Odpowiedzi na te wszystkie pytania, a także na wiele innych, znajdziecie w książce „Kim był Leonardo da Vinci?”.

Seria książek „Wielcy i sławni” przedstawia pasjonujące historie wybitnych naukowców, sławnych odkrywców i wynalazców, najpotężniejszych

i najodważniejszych umysłów, dzięki którym ludzkość coraz lepiej poznawała otaczający ją świat. Jest to jednocześnie fascynująca galeria wzorów dla każdej młodej osoby, która chciałaby im dorównać.

11. Maria Hawranek, Szymon Opryszek, Tańczymy tylko w zaduszki. Reportaże z Ameryki Łacińskiej, Znak Literanova

Ameryka Łacińska opisywana jest za pomocą trzech oczywistych przymiotników. Niebezpieczny, egzotyczny, biedny rejon świata. A przecież to rzeczywistość złożona i zaskakująca kulturową różnorodnością, wymykająca się stereotypom.

„Tańczymy już tylko w zaduszki" to mozaikowy portret innej, mniej znanej Ameryki, którą tworzą małe społeczności egzystujące na peryferiach świata i czasu.

„Z premedytacją zatrzymywaliśmy się w miejscach, które w ogóle nie kojarzą się z Ameryką Łacińską. U boliwijskich menonitów, którzy z wyboru obywają się bez prądu i innych zdobyczy cywilizacji. U Kolumbijczyków, którzy tłoczą się na

najgęściej zaludnionej wyspie świata. U ostatniego lodziarza w Ekwadorze, którego ojciec wypowiedział wojnę lodówkom. U nielegalnych górników, którzy szukają nadziei w błotach tropikalnych lasów”.

12. Justyna Kopińska, Polska odwraca oczy, Świat Książki

Zbiór reportaży Justyny Kopińskiej „Polska odwraca oczy” to opowieści

o najważniejszych niewyjaśnionych sprawach ostatnich lat.

– Zawsze chciałam być policjantką śledczą – mówi Kopińska. – Odkrywać ukryte sprawy dotyczące przemocy dotykającej bezbronnych ludzi. Dziś robię to przez dziennikarstwo.

W książce m.in. reportaż o dręczonych pacjentach szpitala psychiatrycznego

w Starogardzie Gdańskim („Oddział chorych ze strachu”) i tuszowaniu najtrudniejszych spraw o zabójstwo („Ten trup się nie liczy”) oraz nigdy niepublikowane teksty, które powstały specjalnie na potrzeby tego zbioru. Z reportaży Kopińskiej wyłania się obraz nieskutecznego wymiaru sprawiedliwości i ludzi pozostawionych z poczuciem krzywdy. Po publikacji jej tekstów przestępcy trafiali do więzienia, a w prawie wprowadzano zmiany dotyczące bezpieczeństwa w instytucjach zamkniętych.

13. Artur Domosławski, Wykluczeni, Wielka Litera

Artur Domosławski, autor słynnej na świat cały biografii Ryszarda Kapuścińskiego, postanowił kontynuować niedokończony trud swego bohatera, tak wnikliwie i pięknie w owej biografii przebadany i opisany. Tym razem odwiedził w naszym imieniu miliony wykluczonych z konsumpcyjnego jarmarku i – ku naszemu pouczeniu – opisał tych, którym żyć przypadło „z powietrza

i łaski Boga“, „na obrzeżach świata dostatku“. -  Zygmunt Bauman

Niepokorny biograf Ryszarda Kapuścińskiego podąża jego śladem, by przedstawić współczesność wielu krajów i kontynentów. 

To obserwator, który ufa swoim zmysłom: dostrzega ludzi pozbawionych praw, wykluczonych

z podziału dóbr, ograbionych z godności, a nawet miejsca w zbiorowej pamięci.

I jednocześnie humanista, który wątpiąc (także w misję reportera), bada przyczyny i skutki podziału na bezbronnych i...

Wszystkie opisy książek pochodzą ze stron wydawców albo z przesłanych materiałów prasowych.