Lucy Ribchester "Sufrażystki"

Autorka: Lucy Ribchester

Tytuł: Sufrażystki

Przekład: Robert Waliś

Wydawnictwo: Marginesy

Rok wydania: 2015

W 1903 roku Christabel i Sylvia Pankhrust, zawiedzione nieskutecznymi działaniami sufrażystek, założyły Women's Social and Politycal Union (Społeczna i Polityczna Unia Kobiet- SPUK), tworząc tym samym bardziej radykalny odłam kobiecego ruchu emancypacyjnego.

Po raz pierwszy słowo „sufrażetki" zostało użyte w 1906 roku w gazecie „Daily Mail", jako pejoratywne określenie kobiet, które zakłóciły zebranie wyborcze Winstona Churchila. Były bojowniczkami o prawo głosu dla płci pięknej. Zgodnie z hasłem „Czyny zamiast słów" rozbijały szyby witryn sklepowych, organizowały marsze, a nawet podkładały bomby w rezydencjach brytyjskich polityków. Nie miały na celu stosowania przemocy, ale chciały, by je usłyszano. Masowe aresztowania i blokada zgromadzeń przez policję, zmusiły je do strajków głodowych, co pociągnęło za sobą tragiczne skutki. Kobiety osadzone w więzieniach przymusowo karmiono sondą. Ale warto było, bo walka o prawa wyborcze zakończyła się sukcesem w 1928 roku. Brytyjski Parlament przyznał kobietom prawo głosu na równi z mężczyznami. To są fakty, które wykorzystała w swej książce Lucy Ribchester, by poprowadzić czytelnika przez wciągającą kryminalną intrygę.

Szkocka pisarka w posłowiu wyjaśnia, że historyczne wydarzenia potraktowała bardzo luźno: Chociaż fabuła tej książki dotyczy walki o prawa wyborcze kobiet, jest to fikcja literacka, dlatego często zmieniam, fałszuję albo świadomie przekręcam fakty historyczne, żeby dopasować je do swojej opowieści (str. 423). Historycy zatem nie mają sie do czego przyczepić, ale mnie zastanawia inna rzecz- dlaczego polski wydawca zdecydował się na tytuł „Sufrażystki" skoro tło działań grupy głównych bohaterów stanowią wydarzenia związane z sufrażetkami.

Londyn 1912 roku. Frankie George - ambitna chłopczyca, paląca papierosy i chodząca w spodniach,  pracuje dla brukowca „London Evening Gazette", gdzie ma swoją rubrykę, w której prowadzi kącik porad dla pań oraz zamieszcza w nim ploteczki ze świata society, które sprzedaje jej emerytowana i dystyngowana dama do towarzystwa - Iskierka. Frankie jest niepokorna, ma dość traktowania jej jako niepoważnej dziennikarki, chce udowodnić, że potrafi więcej, niż pisanie o babskich problemach z doborem odpowiedniego kapelusza do wieczorowej sukni.

Okazja trafia się już niebawem. Naczelny zleca dziewczynie napisanie artykułu o Ebony Diamond- akrobatce cyrkowej i sufrażetce. Dziennikarka udaje się do sklepu z gorsetami, gdzie jest świadkiem tajemniczej sceny rozgrywającej się między Ebony a właścicielem sklepu - Olivierem Smythem. Od tego momentu wydarzenia zaczynają nabierać tempa. Dwa trupy, tajemnicze zniknięcie Ebony podczas występu, kobieta z nadgniłą szczęką, tancerka z wężem, karły, fetyszyści, trucizna, kokaina, akcje sufrażetek, bomby, tłuczenie szyb oraz oryginalna Fabryka Klepsydr - tego nie można tak zostawić i Frankie o tym wie. Wraz z Milly i Liamem daje się wciągnąć w intrygę i na własną rękę prowadzi śledztwo. Pomaga im Iskierka.

Jest morderstwo, to musi być i dochodzenie, a jak jest dochodzenie, to musi być i policja - czyli typowy sztafaż kryminalny. Pojawia się inspektor Primrose, stojący na czele specjalnie powołanego oddziału do tropienia wykroczeń sufrażetek. Akcja biegnie więc dwutorowo: z jednej strony podążamy za domysłami Frankie i jej ekipy, z drugiej przypatrujemy się poczynaniom służb bezpieczeństwa.

Oczywiście, policjant wypada na tle ambitnej dziennikarki blado i nie wydaje się zbyt rozgarnięty. Jest postacią wewnętrznie rozdartą. Nie chce być brutalny wobec sufrażetek, stara się być rozsądny  w przeciwieństwie do porywczego Willsona. Z jednej strony jego służbowym obowiązkiem jest tępienie działalności emancypantek, z drugiej jednak strony widać, że inspektor coraz bardziej skłania się do stanięcia po tej drugiej stronie.

Frankie i Ebony, Promrose to postaci pierwszoplanowe, do nich jeszcze dochodzi Milly, która uciekła z Kairu, splamiła rodzinne imię i została cyrkową tancerką oraz wspomniana już wcześniej Iskierka.

„Sufrażystki" to, jak informuje na okładce wydawca, kryminał historyczny i to się zgadza. Jest zagadka, śledztwo, czarny charakter, ambitny detektyw i historyczne wydarzenia stanowiące kanwę powieści. To, co udało się debiutującej autorce, to oddanie kolorytu epoki. Ribchester zabiera nas do edwardiańskiego Londynu, snujemy się z nią po zaułkach, mrocznych klubach, odwiedzamy ówczesne sklepy.

Ale są też i sprawy ważniejsze. Ribchester pokazuje wewnętrzne rozwarstwienie ruchu emancypacyjnego. Spory, podziały, które w efekcie prowadzą do tragedii. Do tego jeszcze świetnie został ukazany świat ówczesnych mediów oraz teatrów rewiowych.

„Sufrażystki" to nie tylko dobrze skonstruowany i wciągający kryminał, to również powieść o różnych drogach dążenia do wolności. Frankie chce być niezależną i poważnie traktowaną dziennikarką, więc robi wszystko, by dopiąć swego. Milly ucieka przed surową matką i konwenansami, a swój bunt wyraża ucieczką z domu i poślubieniem Francuza. Ebony walczy o prawa kobiet. Wszystkie łączy jedno - determinacja.

KLIKNIJ W ZDJĘCIE