Małgorzata Halber "Najgorszy człowiek na świecie"

Autorka: Małgorzata Halber

Tytuł: Najgorszy człowiek na świecie

Wydawnictwo: Znak Literanova

Rok wydania: 2015

Gdyby popatrzeć wstecz na naszą rodzimą literaturę, wątków związanych z alkoholem jest całe morze. Hłasko, Andrzejewski, Pilch, Świetlicki i wielu innych mierzyło się z tematem, podsuwając swym bohaterom wódeczkę pod noski. Znamienne jest to, że ów wątek był eksplorowany głównie przez facetów oraz to, że bohaterami mającymi problem alkoholowy również są mężczyźni. Bo to męska sprawa- czyż nie?

Otóż, nie.

Problem uzależnienia od alkoholu podjęła w „Układzie nerwowym" Agnieszka Gil. Autorka jednak skupiła się na współuzależnieniu głównej bohaterki, przedstawiła jej drogę do uzdrowienia i odkrycia, że nałóg jej męża wyniszcza ją w równym stopniu co i jego. Magda zaczyna chodzić na terapię, poznaje mechanizmy współuzależnienia i zaczyna walczyć o siebie.

Powieść Agnieszki Gil jest chyba pierwszą beletrystyczną publikacją dotyczącą współuzależnienia, co więcej,  do tej pory była pierwszą publikacją opisującą problem z perspektywy kobiety.

I pojawił się „Najgorszy człowiek na świecie" - rzecz napisana przez Małgorzatę Halber. Tak, to ta prezenterka telewizyjna. Znacie ją zapewne z programu 5-10-15 albo z kanału muzycznego Viva.  Drobna blondynka, zawsze uśmiechnięta, wygadana. Niewielu jednak wie, że Małgorzata Halber prowadzi bloga feministycznego - codziennikfeministyczny.pl oraz jest autorką komiksu z Bohaterem, który przez dwa lata zdobył na fb ponad 27 tysiecy lajków. Sama jestem lubieśniczką Bohatera, bo w prostych słowach mówi o codzienności.

 

[źródło]

Małgorzata Halber jest alkoholiczką i narkomanką.  Debiutancka powieść „Najgorszy człowiek na świecie" to jej coming out i choć dziennikarka skrywa się za Krystyną- główną bohaterką, to jasne jest, że wymyślona postać jest jej alter-ego. Zresztą w wielu wywiadach Halber podkreśla, że historia Krystyny jest jej historią.

Krystyna pije od czternastego roku życia. Zaczynała od sangrii i trzech łyków wódki przed pójściem do szkoły. Był koniec podstawówki, wtedy na ognisku po raz pierwszy urwał jej się film.

Krystyna skończyła filozofię, od dziecka zaś pracuje w telewizji. Nie przepada za swoją pracą, ale na wyjazdach służbowych albo imprezach z kumplami po fachu lubi sobie popić. Zna też wszystkie całodobowe monopolowe w okolicy.

Gdy zaczyna kumać, że coś jest niehalo, że za dużo tego alkoholu, że nie ma dnia bez kilku piwek, zaczyna do niej docierać, że chyba ma problem. Wtedy znajomy podrzuca jej genialny pomysł- rzuć alkohol, zacznij palić trawę. I zaczęła. To się nazywa uzależnienie krzyżowe, ale o tym dowiedziała się później na terapii.

Książka Małgorzaty Helber to ważna pozycja, ale bardzo nierówna.  Przede wszystkim nie przekonuje mnie język. Nie pasuje do bohaterki- te wszystkie najebki, pierdolenia, kurwy, kumanie - slang młodzieżowy i mnóstwo wulgaryzmów jest sztuczne, nie mogłam się przełamać i drażniły mnie kolejne wypowiedzi przeplatane sformułowaniami godnymi studentki filozofii. Bo przecież Krystyna to kobieta z zewnątrz wesoła, spełniona, z dobrą pracą i pensją, która zna słowo „indyferentny" i potrafi odgryźć się inteligentną ripostą.

Przyznać muszę, że zdarzają się Halber trafne i dowcipne porównania, ale to mieszanie rejestrów nie jest jednak postmodernistycznymi zabawami, ale zwyczajnym brakiem warsztatu.

Halber w formie monologu prowadzi czytelnika przez kolejne etapy trzeźwienia.  Terapia załatwiana z NFZ-u, uczestnictwo w grupie motywacyjnej, później w grupie wstępnej - nie jest to zbyt zachęcający obraz. Mamy tu przegląd typów terapeutów oraz osób uczestniczących w terapiach innych uzależnionych. Na tym poziomie opowieści Halber wykazuje się ironicznym dystansem i akurat z tymi partiami tekstu sobie poradziła. To zewnętrzna rzeczywistość alkoholika.

A jak jest wewnątrz? No już nie tak wesoło i ironicznie. Halber skupia się na analizie uczuć, emocji, na wykonywaniu zadań zalecanych na terapii. Bohaterka pisze o strachu i wstydzie, o niskim poczuciu wartości, o tym, że wytrzymać w abstynencji jest niezwykle trudno, że trzeba zmienić wszystko, bo przecież jak powiesz kolegom z pracy, że nie pijesz? No jak to nie pijesz?!

A najtrudniejsze jest przyznać się przed sobą i wymówić słowa: „Mam na imię Krystyna i jestem alkoholiczką". Tak się przedstawia na mityngach AA, o których również pisze.

[źródło]

„Najgorszy człowiek na świecie" to studium przypadku. Momentami wstrząsające, momentami mdłe. Halber czasami daje się ponieść misji i zbliża się do niebezpiecznej granicy ewangelizowania.

Ja się domyślam, że jesteście już znudzeni tematem, że ciągle to samo, że byście woleli poczytać sobie o piłce nożnej albo wylicytować coś na Allegro. Ale sorry, chuj, ja mam tu misję i są ważne rzeczy do dowiedzenia się- pisze Halber i ma niewątpliwie rację. Jej książka jest szczera, nie owija w bawełnę, nie obiecuje, że każdemu się uda, na pewno nie jest to powieść ku pokrzepieniu serc, ale obraz kobiety uzależnionej i walczącej z nałogiem, budzenie się świadomości, że ma prawo czuć, że nie musi udawać, że prawda może wyzwolić (jakkolwiek banalnie to brzmi) jest wiarygodny i mimo wszystkich warsztatowych niedociągnięć „Najgorszy człowiek na świecie" to książka potrzebna i ważna.

Nie chodzi tu tylko o alkoholizm i narkomanię, ale o każde uzależnienie, Halber ukazuje schematy - nie ważne, czy pijesz, ćpasz, kompulsywnie się obżerasz czy spędzasz godziny przed monitorem komputera, wszystkie te zachowania mają jeden trzon, jest nim chęć odczucia ulgi, bo jak zauważa Krystyna - Nałóg bierze się z nieustającej potrzeby odczucia ulgi. Bo sam już kurwa nie możesz ze sobą wytrzymać.

Siłą „Najgorszego człowiek na świecie" jest jej uniwersalizm, bo każdy z nas może identyfikować się z Krystyną, a w jej drodze do trzeźwienia znaleźć wskazówki jak sobie radzić z własnymi słabościami. To, o czym pisze Halber jest do bólu szczere i prawdziwe, a przez to, że oparte na indywidualnych doświadczeniach autorki, wiarygodne.

Jeszcze zanim zacznę, chcę powiedzieć coś, co odkryłam zupełnie niedawno,

KAŻDY SIĘ WSTYDZI

KAŻDY SIĘ WSTYDZI TRZECH RZECZY.

ŻE NIE JEST ŁADNY.

ŻE ZA MAŁO WIE.

I ŻE NIEWYSTARCZAJĄCO DOBRZE RADZI SOBIE W ŻYCIU.

KAŻDY.

Dlaczego więc nikt się do tego nie przyznaje? Dlaczego nikt o tym nie mówi?

Halber odważyła się powiedzieć to głośno, bo tym co jest najważniejsze, to być uczciwym wobec siebie.