Agnieszka Osiecka "Dzienniki"

 

Autorka: Agnieszka Osiecka

Tytuł: Dzienniki 1945-1950

Wydawnictwo: Prószyński i Sk-a

Rok wydania: 2013

Rozhecowane dzieciństwo

Agnieszka Osiecka, poetka, prozaiczka, dziennikarka, autorka teatralna i reżyserka filmowa, znana przede wszystkim jako autorka ponad dwóch tysięcy piosenek spopularyzowanych m.in. przez Marylę Rodowicz, Raz Dwa Trzy, Alibabki, Skaldów i innych istotnych artystów. Wokół jej osoby narosło wiele mitów i kontrowersji, była kobietą łapczywą na życie, niezwykle energiczną i przebojową. Ciekawość ludzi i świata oraz ciepłe, ironiczne podejście do rzeczywistości przypomina mi charakterem Wisławę Szymborską. Obie artystki za jedyną i najważniejszą wartość uważały życie ze wszystkimi jego cieniami i blaskami.

Osiem lat trwała praca nad edycją dzienników Agnieszki Osieckiej, pierwszy tom, który się ukazał, obejmuje lata 1945 - 1950.  Poetka zaczęła prowadzić notatki w wieku dziewięciu lat, na początku jednak zapisała tylko kilka stron o losach swojej rodziny i zapału jej zabrakło. Na poważnie powróciła do diariusza w 1949 roku i od tego momentu aż do śmierci regularnie zapełniała relacjami, wspomnieniami i przemyśleniami kolejne zeszyty.

Poznajemy zatem trzynastoletnią artystkę z jej wszystkimi nastoletnimi problemami.  Wiele tu zapisków dotyczących zwykłych przyziemnych spraw - szkoły i klasówek, spotkań z przyjaciółmi, sportowych sukcesów i porażek, ale dużo miejsca młoda dama poświęca również dojrzałym rozmyślaniom dotyczącym wiary, miłości, szczęścia, prawdy, pokoju i wojny.

Obserwujemy jak na przestrzeni kilku lat kształtują się poglądy autorki „Szpetnych czterdziestoletnich".  Z kart diariusza wyłania się obraz dziewczynki, która ukochała życie i Naturę, jest ciekawa wszystkiego. Ma swoje zdanie, jest niezwykle elokwentna, zdemoralizowana (jak sama o sobie mówi), troszku krnąbna i zupełnie postrzelona. A przy tym niezła z niej kokietka. Przypomina bohaterkę popularnego cyklu o przygodach Klaudyny autorstwa francuskiej pisarki Colette.  

Mnóstwo w tych zapiskach rzeczowej autoanalizy, spisywanych na gorąco perypetii, wrażeń z lektur , obejrzanych filmów i spektakli teatralnych. 

I oczywiście lwią część w dzienniku zajmują miłosne rozterki, wszakże dla nastolatki to rzecz niebywale istotna, a Agnieszka na brak adoratorów nie mogła narzekać. Kochliwa była niesamowicie i ciągle flirtowała. Jednak doznała również cierpień miłosnych, a tzw. „rajszczyzna" wyciskała z niej wszystkie soki.

Urocze są te niepewności wszelakie i w zderzeniu z poważnymi filozoficznymi rozważaniami nieco urealniają naszą bohaterkę.

Z tych zapisków gdzieś pod spodem, jakby mimochodem, Osiecka opisuje rodzinne problemy, choć widać, że jest do nich mocno zdystansowana. Wie o romansie ojca i współczuje matce, z którą ma bardzo dobry przyjacielski kontakt.

Dziennik jest specyficzną, intymną formą. Osiecka pisała go, by niejako odetchnąć od stylu, jakim wypowiadała się w szkole i w domu, w jednym z wpisów wyznaje: Niektóre osoby „trenują" styl w pamiętniku. Ja raczej na odwrót. Piszę tak, aby czytając potem, móc najlepiej rozumieć i czuć. Powtarzam się ciągle, nudzę albo opisuję dni podminowane wrażeniami w kilku źle złożonych zdaniach, ale za trudno by mi było pisać jakieś doskonałe studium o swojej duszy. Zapewne szczere to wyznanie, ale jednak nie do końca prawdziwe. Język i styl tych zapisków dają nam przedsmak talentu, który już w wieku dziecięcym zaczął się objawiać. Młoda Osiecka wyraźnie dba o detaliczne opisy przyrody, osób, sytuacji. To niezwykle barwne obrazy rzeczywistości pisane językiem żywym, najeżonym różnego rodzaju powiedzonkami slangowymi (było wdechowo, było kaczo, byczo i indyczo itp.), nowomową (należy pamiętać, że są to czasy stalinowskie), wkrętami z języków obcych (Osiecka uczyła się wtedy pięciu języków).

Czytając te dzienniki, zastanawiało mnie ciągle jedno -  w jakim stopniu są one intymne i szczere. Nie podważam oczywiście osobistego charakteru diariusza, ale czy jest to absolutne obnażenie duszy? Każdy kolejny zeszyt jest podpisany pseudonimem, to już w pewnym sensie skazuje na kreację. Zresztą sama Osiecka przyznaje w jednej z notatek, że do końca nie potrafi ściągnąć maski i ma się na baczności, bo przecież wraz z koleżankami wymieniały się co jakiś czas swoimi pamiętnikami, by je nawzajem czytać i dzielić się uwagami na temat sztuki diarystycznej. To podświadomie zmuszało do niechcianego eufemizmu w sądach, choć Osiecka była osobą bardzo szczerą i bezpośrednią, która nie przejmowała co o niej ludzie powiedzą.

1945 - 1950 to szare lata stalinizmu, jednak tej szarości i tła politycznego nie uświadczymy w zapiskach młodej damy. Dużą wiedzę o osobach, które przewijają się przez te notatki, wspominanych naprędce wydarzeniach, miejscach, dowiemy się z opracowanych z niezwykłą starannością przypisów, które czasami jednak odnoszą się do wyjaśniania zbyt oczywistych zwrotów takich jak np. maligna, herod-baba.

Oprócz tekstu edycja uzupełniona została zdjęciami, skanami dokumentów i kart dziennika, co daje pewne odzwierciedlenie charakteru dziennika, w który autorka wklejała różnego rodzaju wycinki, cytaty itp.

Pierwszy tom zapisków stanowi ciekawe wprowadzenie w świat Agnieszki Osieckiej, widzimy, co kształtuje jej charakter, jakie zdarzenia mają wpływ na jej postępowanie i obserwujemy jak z dnia na dzień beztroski podlotek staje się pannicą z kształtującymi się wyraźnie poglądami.

„Dzienniki 1945 - 1950" to lektura inspirująca, przesycona ciepłymi uczuciami i niezwykłą siłą witalną.