Aleksander Kaczorowski "Praski elementarz"

 

Autor: Aleksander Kaczorowski

Tytuł: Praski elementarz

Wydawnictwo: Czarne

Seria: Europa Środkowa

Rok wydania: 2001

„ Skłamałbym, mówiąc, że nigdy mnie nie korciło, żeby zamieszkać w Pradze. Od pierwszych chwil czułem się tam lepiej niż gdziekolwiek indziej, jakbym znalazł się wreszcie na swoim miejscu, jakbym odnalazł miejsce, którego zawsze szukałem. (...) poczułem się w Pradze jak człowiek ze Wschodu, który pierwszy raz znalazł się na Zachodzie, tyle że ten Zachód był swojski- nie onieśmielał i nie upokarzał."  I zachwycał, bo jak mówi motto książki Kaczorowskiego: „Gdyby nie było Pragi, należałoby ją wymyślić".  „Praski elementarz" (mam tu na myśli wydanie z 2001 roku, niedawno Czarne wznowiło publikację, ale nie miałam okazji jej przeczytać) to nie jest jednak książka o stolicy Czech, to zbiór esejów traktujących o najważniejszych czeskich pisarzach, którzy w swym życiu byli związani z Pragą.

Pisze zatem Kaczorowski o swoich fascynacjach literackich, przedstawia nam sylwetki Hrabala, Kafki, Kundery , Weila i Pavla, a w opowieść o ich losach wplata swoje wspomnienia z pobytu w Pradze. Te eseje to jedynie szkice biograficzne najważniejszych czeskich pisarzy.  Pisze autor najpierw o Hrabalu i jego literackich mistrzach, po czym płynnie przechodzi do własnych przygód z literaturą czeską.

Jest cos co łączy bohaterów „Praskiego elementarza" - to ich uwikłanie w stalinowski system. Kaczorowski delikatnie poddaje ocenie komunistyczne epizody Hrabala, czy też Kundery, ale jednocześnie pokazuje dwulicowość totalitaryzmu.   I tak esej poświęcony  Hrabalowi ,czy Weilowi stanowi pretekst do ukazania jak stalinizm zjadał swoje dzieci, jak jednostka staje się trybikiem w machinie Historii.

Kaczorowski przedstawia kształtowanie się profilu czeskiej literatury, pokazuje fakty, które wpłynęły na wykształcenie specyficznego stylu każdego z mistrzów czeskiej prozy. Ta niewielkich rozmiarów książeczka to dobry początek dla początkujących czechofilów.