Elif Shafak "Lustra miasta"

 

Autorka: Elif Şafak

Tytuł: Lustra miasta

Przekład: Anna Akbike Sulimowicz

Wydawnictwo: Wydawnictwo Literackie

Rok wydania: 2011

       

          

„Lustra Miasta" to jedna z pierwszych powieści Elif Şafak. W Polsce ukazała się w 2011 roku i nie zebrała zbyt entuzjastycznych recenzji.  Tureckiej pisarce zarzucano przede wszystkim przerost formy nad treścią oraz zbyt wielkie narracyjne rozrzedzenie. Fakt jest taki, że „Lustra Miasta" to typowy przykład powieści szkatułkowej, gdzie jedna opowieść rozpoczyna kolejną, a bohaterowie wyrastają niczym grzyby po deszczu. Można się w tym pogubić, choć niekoniecznie. Uważny czytelnik nie powinien mieć problemów ze sklejaniem poszczególnych wątków.

Osią historii przedstawionej w książce są losy rodziny Pereira. Mamy wiek XVII - Madryt, czasy szalejącej inkwizycji. Na Antonim Pereirze spoczywa obowiązek kontynuowania rodzinnej tradycji medycznej.  Mężczyzna zajęty karierą lekarza i wykładowcy filozofii, zaniedbuje swoją rodzinę i wyrusza do Padwy w celu dalszego dokształcania się. W tym czasie nieżyczliwa sąsiadka donosi inkwizycji, że Isabel- żona Antonia- przyjęła na opiekunkę Andresa Starą posądzaną o czary. Tymczasem brat Antonia- Miguel jak zwykle używa życia, pije na umór i zaspokaja swoje erotyczne potrzeby, więc podczas aresztowania nie ma go w domu. Udaje mu się uciec do Stambułu, gdzie poznaje rabbiego Jakuba, zmienia imię i zaczyna nowe życie.

W miarę rozwoju fabuły dowiadujemy się o skrywanych sekretach klanu Pereirów.  Şafak umiejętnie wprowadza czytelnika w kolejne kręgi wtajemniczenia, z wyczuciem graduje napięcie, zapętla fabułę, wprowadza mnóstwo niedopowiedzeń, które gdzieś miedzy wierszami znajdują swoje dopełnienie.  Turecka pisarka wprowadza czytelnika do świata, w którym magia przeplata się z rzeczywistością, sen z jawą, a złe moce przychodzą do człowieka pod postacią niewinnych duchów. Tu rzeczy przyjmują ludzkie cechy i egzystują na równi z innymi bohaterami, grusze ożywają i karmią swymi owocami głodnych przechodniów, a stara studnia na podwórku staje się strażniczką skrywanej tajemnicy.

No dobrze, ale o co w tym wszystkim chodzi? Gdzie jest jakieś przesłanie, drugie dno, cokolwiek? Ja niczego takiego nie odczytałam, ale powstaje pytanie, czy każda książka musi mieć ukryte jakieś znaczenie? Czy nie można po prostu czytać i rozkoszować się samą opowieścią? Dać się ponieść słowom sklejonym w sensualne metafory, wyobraźni, która zaniesie nas w świat czarów i ludzkich namiętności? 

Şafak jest opowiadaczką, lubi snuć fabuły rozległe, mnożyć wątki i bohaterów- tak, to charakterystyczne cechy jej pisarstwa.  Turecka pisarka tworzy oryginalną galerię postaci, które są miotane różnymi namiętnościami. Zestawia ze sobą trzy religie - judaizm, chrześcijaństwo i islam, ale nie bawi się przy tym w żadne analizy.  Tworzy powieść przesiąkniętą duchem realizmu magicznego, powieść, która wrzuca czytelnika na drugą stronę lustra.