Irena Dousková "Dumny Bądźżeś"

 

Autorka: Irena Dousková

Tytuł: Dumny Bądźżeś

Przekład: Joanna Derdowska

Wydawnictwo: Zysk i S-ka

Rok wydania: 2002

Helenka mieszka w Niczinie, czeskiej miejscowości. Ma osiem lat i wszyscy się z niej śmieją, bo jest gruba. Do tego ma inne  nazwisko niż Kasieńka (tak się zwraca do swojej mamy), bo jest dzieckiem nieślubnym. Jej ojciec przebywa a „Njujorku" i Helenka bardzo sie boi, by pewnego dnia po nią nie przyjechał.

Ojczym i mama są aktorami, więc dziewczynka często przebywa za kulisami w teatrze, bo woli towarzystwo dorosłych, którzy przynajmniej się z niej nie śmieją.

Dzieciństwo Helenki przypada na przełom szarych lat sześćdziesiątych i siedemdziesiątych, gdy to prezydent Gustáv Husák, chcąc zapewnić dobrobyt swoim krajanom, oczyszcza kraj z elementu antysocjalistycznego. Ofiarą jego polityki staje się Kasieńka, ale Helenka odbiera wszystkie represje przez pryzmat swego dziecięcego doświadczenia. Widzi, że kolejni znajomi mamy popełniają samobójstwa, słyszy tajemnicze szepty w pokoju rodziców, wie, że mama dostaje coraz mniej ról, ale tłumaczy sobie to na swój sposób, a poza tym ma inne troski. Wkraczamy zatem w świat dziecka, które jest wyśmiewane, ale zachowuje pogodę ducha. Helenka opisuje swoje szkolne przygody, opowiada o tym jak była w zuchach i wykopali kość partyzanta, o ślimakach, które bezlitośnie rozgniatała na miazgę, a potem miała ogromne wyrzuty sumienia.

Dousková  świetnie oddała emocje ośmiolatki. Rewelacyjnym pomysłem jest zastosowanie formy pamiętnika młodego dziewczęcia, co narzuciło zastosowanie dziecięcego „języka mówionego". Helenka ma słowotok, często robi krótkie dygresje, bo jej się akurat coś przypomniało, po czym wraca do głównej historii. O wszystkim opowiada z naiwnością charakterystyczną dla dziecka. Książka jest przez to przepełniona ciepłym humorem i lekką nutką nostalgii.