Petr Šabach "Masłem do dołu"

Tytuł: Masłem do dołu

Przekład: Julia Różewicz

Wydawnictwo: Afera

Rok wydania: 2013

Życie wprawdzie nie zaczyna się po sześćdziesiątce, ale kto powiedział, że starość musi być zramolała i nudna? Arnošt i Evžen to nie pierwszej już młodości bohaterowie najnowszej powieści Petra Šabacha „Masłem do dołu".

Arnošt jest bibliotekarzem i prowadzi antykwariat, w którym znalezienie jakiejkolwiek książki graniczy z cudem. Jego przyjaciel  Evžen to malarz portretów samochodowych, chodzący  w kurtce wojskowej model M65, w której pod pazuchą chowa pistolet na gaz. Ten oryginalny przypadek cierpi na  na manię prześladowczą i gromadzi w garażu wszystkie niezbędne rzeczy potrzebne do przetrwania podczas wojny. Nic dziwnego, że podejrzliwy staruszek węszy na każdym kroku zamach, wszakże akcja książki toczy się w pamiętnym 2011 roku kiedy to „Mohamed Atta przywalił Boeingiem 767 w północną wieżę Word Trade Center". Arnošt wspomina, że wtedy czytał bajkę, tak jak w tym samym czasie prezydent Busch czytał bajki dzieciom w szkole w Sarasocie. I opowieść się zaczyna, a w zasadzie mnóstwo opowieści, „Masłem do dołu" bowiem jest zdominowana przez rozgadanych bohaterów.

Arnošt i Evžen wraz z innymi znajomkami spotykają się w „Ciszy", by tam w knajpianej atmosferze i przy dobrym piwku porozmawiać o tym, co też to życie nam przynosi. Wspominają z nostalgią dawne czasy, gdy „kiedyś przychodziło nas tu dużo więcej. Teraz masa ludzi woli kupić sobie w supermarkecie piwo o podejrzanie niskiej cenie. No i znaczna część naszej paczki wącha kwiatki od spodu". Ale kilku z nich się jeszcze uchowało np. doktor Michálek, który chciał wystraszyć żonę w muzeum Figur Woskowych i ma wnuka pracującego jako au pair; Kratina, poeta, który, jak mówi Evžen „ ma sklerozę w chuj", ale nikt nie jest w stanie go zagiąć z poematu „Maj" Karla Hynka Máchy; doktor Palindrom, który wszystkich wkoło zanudza filozoficznymi wywodami, a na koniec tej oryginalnej galerii postaci-Šámal-fotograf.  „I chociaż, gdyby policzyć, ile mamy łącznie lat, wyszłoby z sześćset albo siedemset, nie zachowujemy się jak stare zgredy, witamy się dziarskimi razami w plecy, ciągle mówimy <kurde>, a fotograf Šámal nosi koszulkę z wystawionym językiem".

Šabach  ewidentnie nawiązuje do hrabalowskiej tradycji. Zwykli bohaterowie prostym językiem opowiadają o swoim zwykłym życiu, choć sytuacje w jakie wrzuca ich autor są często absurdalne i wywołują uśmiech pobłażania na twarzy. Czeski pisarz serwuje nam czeski humor na najwyższym poziomie, choć nie wszystkie historie powiadane przez bohaterów są zabawne. I tak autor oscyluje między śmiechem, a łzami, bo pod tym sprytnie utkanym płaszczykiem zabawy kryje się coś więcej, ale tego już musicie poszukać sami.